Trong dòng chảy của điện ảnh Việt đương đại, chất liệu queer từng hiện diện như một yếu tố gây cười, châm biếm hay được "trang trí" cho những cú twist bất ngờ. Thế nhưng, vài năm trở lại đây, queer không còn là cái cớ để phô trương mà dần trở thành một nguồn cảm hứng giàu chất liệu, có chiều sâu, có khả năng kiến tạo nhân vật, không gian và cả một hệ quy chiếu cảm xúc phức tạp.

 Không khó để nhận ra rằng trong một thời gian dài, chất liệu queer trong điện ảnh Việt thường hiện diện qua những hình mẫu sáo mòn: nhân vật bóng gió làm màu, xuất hiện chớp nhoáng như một “gia vị giải trí”. Đó là thời kỳ mà yếu tố queer được tận dụng để gây cười, hoặc tạo hiệu ứng thị giác cho khán giả – nhưng hiếm khi được đào sâu về tâm lý hay hành trình nội tâm.

*Lưu ý: Bài viết tiết lộ tình tiết phim. Các bạn cân nhắc trước khi đọc!

Câu chuyện bắt đầu khi nhóm bạn Tú (Karen Nguyễn) - Trung (Kay Trần) - Hùng (Thanh Duy) đồng ý đến hồ đá chụp ảnh cưới cho hot tiktoker Tina (Lâm Hoàng Oanh) cùng chồng tương lai Hưng (Mạc Trung Kiên). Sau đó, Hưng đột nhiên mất tích. Mọi người cho rằng anh rơi xuống hồ. Trước khi xảy ra chuyện, Hưng rất tức giận khi biết Tina lừa dối mình. Không lâu sau, Tina cũng bị một ai đó rất giống Hưng sát hại dã man. Tại hiện trường, một đám rêu xanh xuất hiện. Lúc này, những cơn ác mộng chập chờn quấy nhiễu Tú…

* Lưu ý: Bài viết tiết lộ tình tiết phim. Các bạn cân nhắc trước khi đọc

1. Đây là tác phẩm kinh dị thứ bảy của bộ đôi nhà sản xuất Hoàng Quân - đạo diễn Trần Hữu Tấn

“Dưới Đáy Hồ” không chỉ đơn thuần là tên gọi của bộ phim mà còn là cánh cửa dẫn dắt khán giả vào một thế giới ẩn sâu bên dưới mặt hồ – nơi chất chứa những tổn thương, ký ức và bóng tối của con người. Hồ trong phim không phải chỉ là bối cảnh mà được nhân hóa như một thực thể sống, biết “nghe”, “phản chiếu” và “trả lời” những chấp niệm của con người. 

 Phim kể về ba người bạn trẻ – Tú (Karen Nguyễn), một nhiếp ảnh gia chụp ảnh cưới, Trung (Kay Trần) – phó nháy hài hước và Hùng (Thanh Duy) – makeup artist kiêm nghệ sĩ drag queen. Họ đã bất chấp biển báo cấm, quyết định khám phá “hồ đá tử thần” và bị cuốn vào thế giới kỳ quái dưới đáy hồ. Tại đây, hồ đá tạo ra những bản sao tà ác – song trùng từ chấp niệm và nỗi đau sâu kín của con người. Tú đối mặt với bản sao đen tối của chính mình trong một cuộc chiến sinh tử nhằm giành lại cuộc sống.

"Dưới Đáy Hồ" mở đầu bằng một bối cảnh tưởng chừng êm ả: chuyến đi chụp ảnh cưới của Tina và Hưng cùng nhóm bạn thân. Nhưng chỉ sau vài phân đoạn, bộ phim nhanh chóng trượt khỏi quỹ đạo lãng mạn để rơi vào hành trình kinh dị. Khi Hưng đột ngột mất tích bên hồ đá. Từ đó, các nhân vật không chỉ đối mặt với áp lực từ dư luận mà còn bước vào một cuộc điều tra đầy bất trắc, nơi niềm tin bị thử thách và sự thật bị giấu sâu dưới tầng tầng lớp lớp ký ức.

 Điểm sáng tạo lớn nhất của Dưới Đáy Hồ không nằm ở những tình tiết giật gân hay bất ngờ, mà ở cách bộ phim chuyển hóa thể loại kinh dị truyền thống thành một trường phái kinh dị nội tâm – nơi sự sợ hãi không đến từ những thế lực siêu nhiên bên ngoài, mà xuất phát từ chính bên trong mỗi con người.

Dưới đáy hồ là phim Việt Nam đầu tiên làm về đề tài song trùng (Doppelganger: chỉ những người xa lạ, nhưng ngoại hình giống nhau. Trong văn hóa cổ, doppelganger từng được gọi với cái tên “quỷ song sinh”). Phim cũng lấy cảm hứng từ truyền thuyết đô thị (urban legend) hồ đá tử thần. 

 Đây là dự án điện ảnh mới nhất của bộ đôi Hoàng Quân - Trần Hữu Tấn sau Cám (2024). Khác với Cám sáng tạo trong việc vận dụng chất liệu dân gian quen thuộc, thì Dưới đáy hồ kết hợp yếu tố kinh dị với chủ đề tâm lý, thông qua đó phản ánh mặt xấu của con người, những nỗi đau hiện sinh và nhấn mạnh ý nghĩa của việc buông bỏ chấp niệm nặng nề.

Từ lâu, mình đã thấy phim hoạt hình Việt vẫn bị gán mác “thiếu chiều sâu, thừa ý tưởng”. Nhiều dự án dù mang nặng tâm huyết nhưng lại không thể bứt phá khỏi vòng xoáy thử nghiệm, thiếu nền tảng kỹ thuật để sánh bước cùng các sản phẩm quốc tế. Giữa hoàn cảnh đó, Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội xuất hiện như một dấu chấm than trong dòng chảy ảm đạm – không phải vì câu chuyện đặc biệt, mà bởi cách bộ phim tự tin đặt mình trong ngôn ngữ của điện ảnh hiện đại.

 Khác với những dự án hoạt hình TV hoặc quảng cáo ngắn, Dế Mèn được sản xuất như một bộ phim điện ảnh thực thụ: thời lượng gần 100 phút, tuyến truyện rõ ràng, cấu trúc ba hồi hoàn chỉnh, và đặc biệt là sự đầu tư có hệ thống vào công nghệ 3D. Mình thực sự ngạc nhiên với điều đó. Đây không còn là “một bước đi thử”, mà là một cuộc trình diễn kỹ thuật mà nhà sản xuất đã dốc toàn lực để chứng minh: hoạt hình Việt có thể làm được – và làm tới nơi.

Vừa xem xong, mình cảm thấy không khó để bắt gặp những bản chuyển thể từ văn học lên màn ảnh, nhưng hiếm có tác phẩm nào vừa táo bạo trong cải biên vừa tinh tế trong cách gìn giữ tinh thần gốc như Dế Mèn: Cuộc Phiêu Lưu Tới Xóm Lầy Lội. Khi Dế Mèn rời khỏi cánh đồng tuổi thơ để bước vào một thành phố tái chế, câu chuyện không chỉ thay đổi không gian mà chuyển hẳn tư duy kể chuyện. 

Mình nghĩ, việc thay thế không gian làng quê nguyên sơ bằng một thành phố tái chế cho thấy sự chủ đích trong việc đưa thông điệp môi trường vào trung tâm câu chuyện. Vậy nên ở quan điểm của mình, đây không phải là phép tân ngẫu hứng, mà là lựa chọn mang tính định hướng, giúp bộ phim không bị đóng khung trong hoài niệm mà thực sự bước vào đời sống hiện đại.

Nếu bạn từng yêu quý Stitch trong bản hoạt hình (2002) vì sự bướng bỉnh đáng yêu và trái tim ấm áp, thì bản live-action lần này không làm bạn thất vọng đâu. Stitch nay đã bước ra đời thật qua công nghệ CGI hiện đại, và nhìn… dễ thương hơn cả mong đợi. Có thể bạn sẽ thấy em hơi khác về thiết kế một xíu so với bản gốc, nhưng nét duyên thì vẫn nguyên vẹn. Đảm bảo, ai yếu tim là chỉ muốn mang Stitch về nhà làm thú cưng ngay!

 Một điểm cộng khổng lồ của phim chính là diễn viên nhí Maia Kealoha trong vai Lilo. Bé mang đến một Lilo rất thật, rất người, không hoàn hảo nhưng đầy cảm xúc. Lilo vẫn là cô bé “không giống ai” khi hay tưởng tượng ra đủ thứ kỳ quặc và cảm thấy mình không thuộc về nơi nào cả. Sự lạc lõng của em giữa thế giới người lớn và thế giới trẻ con được khắc họa tinh tế, chân thật, khiến ai từng là “đứa trẻ khác biệt” đều dễ dàng nhận thấy chính mình trong chính nhân vật.

Nếu bạn nghĩ điều đáng sợ nhất trong Until Dawn là kẻ sát nhân đeo mặt nạ trong bóng tối, có lẽ bạn chưa nhìn kỹ vào chính những người còn sống. Trong vòng lặp tử thần ấy, bộ phim dần hé lộ một sự thật lạnh lẽo: kẻ phản bội đôi khi không đến từ bên ngoài, mà chính là người đang nắm tay bạn mỗi đêm.

 Thoạt đầu, mối quan hệ giữa Abe và Nina hiện lên như một điểm tựa dịu dàng giữa cơn ác mộng. Thế nhưng, càng đi sâu vào hành trình lặp lại sự kinh hoàng ấy, khán giả dần nhận ra: sợi dây gắn kết giữa họ không được dệt nên từ lòng tin, mà từ nỗi sợ – sợ bị bỏ lại, sợ thất bại, và trên hết là sợ cái chết.