Từ lâu, mình đã thấy phim hoạt hình Việt vẫn bị gán mác “thiếu chiều sâu, thừa ý tưởng”. Nhiều dự án dù mang nặng tâm huyết nhưng lại không thể bứt phá khỏi vòng xoáy thử nghiệm, thiếu nền tảng kỹ thuật để sánh bước cùng các sản phẩm quốc tế. Giữa hoàn cảnh đó, Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội xuất hiện như một dấu chấm than trong dòng chảy ảm đạm – không phải vì câu chuyện đặc biệt, mà bởi cách bộ phim tự tin đặt mình trong ngôn ngữ của điện ảnh hiện đại.
Khác với những dự án hoạt hình TV hoặc quảng cáo ngắn, Dế Mèn được sản xuất như một bộ phim điện ảnh thực thụ: thời lượng gần 100 phút, tuyến truyện rõ ràng, cấu trúc ba hồi hoàn chỉnh, và đặc biệt là sự đầu tư có hệ thống vào công nghệ 3D. Mình thực sự ngạc nhiên với điều đó. Đây không còn là “một bước đi thử”, mà là một cuộc trình diễn kỹ thuật mà nhà sản xuất đã dốc toàn lực để chứng minh: hoạt hình Việt có thể làm được – và làm tới nơi.
Ngay từ những khuôn hình mở đầu, mình dễ dàng cảm nhận được một chất lượng hình ảnh vượt trội so với các phim hoạt hình Việt trước đó. Không chỉ là sự sắc nét trong rendering hay chuyển động mượt mà hơn ở các khớp nối nhân vật, điều đáng nói nằm ở ngôn ngữ hình ảnh mà ê-kíp xây dựng: giàu chuyển động máy, có điểm nhìn điện ảnh, và biết tiết chế kỹ thuật để phục vụ cảm xúc.
Các cảnh hành động – như đại hội võ thuật hay cuộc đối đầu với bầy Châu Chấu Voi – cho thấy sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa animation thuần túy và cách dựng cảnh “cinematic”. Slow-motion, tracking shot, thậm chí có những phân đoạn sử dụng kỹ thuật ánh sáng đối lập kiểu chiaroscuro để tạo chiều sâu tâm lý – những thủ pháp này xưa nay vốn hiếm thấy trong hoạt hình Việt.
Dù mình không thể phủ nhận vẫn còn một số phân cảnh mang tính “game trailer” hơn là điện ảnh, nhưng đây là những vấp váp cần thiết trong bước đầu định hình một phong cách kể chuyện mới bằng hình ảnh động – nơi thẩm mỹ kỹ thuật song hành với thẩm mỹ nội dung.
Không khó để nhận ra ảnh hưởng của hoạt hình quốc tế trong từng chi tiết của Dế Mèn: từ cách tạo hình nhân vật theo phong cách bán thực tế, đến tiết tấu câu chuyện tương tự Pixar hay DreamWorks. Tuy nhiên, điều mà mình muốn gửi lời khen ê-kíp chính là không vay mượn thô thiển, mà luôn biết “Việt hóa” cảm hứng ngoại nhập theo cách riêng.
Xóm Lầy Lội tuy gợi nhắc đến những “utopia” giả tạo từng xuất hiện trong Zootopia hay The Lorax, nhưng lại mang đậm sắc thái Việt – với kiến trúc nhà sàn, chất liệu đồng quê, và lời thoại có tính khẩu ngữ miền Bắc rõ nét. Thêm vào đó, âm nhạc do Masew đảm nhận tạo nên một không gian âm thanh pha trộn giữa dân gian và hiện đại, giữa sáo trúc và trống điện tử – như thể khẳng định bản sắc không nằm ở hình thức, mà ở cách ta kể lại những câu chuyện cũ bằng hơi thở mới.
Cá nhân mình đánh giá Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội không phải là một bộ phim hoàn hảo, nhưng lại là một dấu mốc có thật trong tiến trình trưởng thành của hoạt hình Việt. Bằng việc dám đầu tư bài bản, ứng dụng công nghệ nghiêm túc và quan trọng hơn cả là được niềm tin vào lực lượng sáng tạo trẻ trong nước. Từ đó, mở ra một viễn cảnh khác cho điện ảnh hoạt hình nội địa: nơi không còn bị giới hạn bởi ngân sách hay kỹ thuật, mà chỉ còn bị giới hạn bởi tầm nhìn.
* Bài viết của Mai Thanh Phát chia sẻ tại box Phim Việt Nam
Facebook - bình luận