Dưới đáy hồ khai thác góc khuất tâm lí thông qua hiện tượng song trùng

Dưới đáy hồ là phim Việt Nam đầu tiên làm về đề tài song trùng (Doppelganger: chỉ những người xa lạ, nhưng ngoại hình giống nhau. Trong văn hóa cổ, doppelganger từng được gọi với cái tên “quỷ song sinh”). Phim cũng lấy cảm hứng từ truyền thuyết đô thị (urban legend) hồ đá tử thần.

Đây là dự án điện ảnh mới nhất của bộ đôi Hoàng Quân - Trần Hữu Tấn sau Cám (2024). Khác với Cám sáng tạo trong việc vận dụng chất liệu dân gian quen thuộc, thì Dưới đáy hồ kết hợp yếu tố kinh dị với chủ đề tâm lý, thông qua đó phản ánh mặt xấu của con người, những nỗi đau hiện sinh và nhấn mạnh ý nghĩa của việc buông bỏ chấp niệm nặng nề.

Thay vì chỉ dựng nên những thước phim giật gân, lạm dụng jumpscare hay dùng tông màu đỏ nhòe nhoẹt gây nhức mắt ở Tết ở làng địa ngục hay Kẻ ăn hồn, “đứa con tinh thần” mới nhất của Trần Hữu Tấn mạnh dạn kể câu chuyện về phiên bản tà ác trong mỗi người một cách sắc sảo. “Chúng” là những thế lực ngoi lên từ dưới nước và chiếm lấy thân xác của “bản chính”, rồi dùng oán niệm để trừng phạt những kẻ từng làm tổn thương mình.

Câu chuyện bắt đầu khi nhóm bạn Trung (Kay Trần) - Tú (Karen Nguyễn) - Hùng (Thanh Duy) đồng ý đến hồ đá chụp ảnh cưới cho hot tiktoker Tina (Lâm Hoàng Oanh) - Hưng (Mạc Trung Kiên). Sau đó, Hưng đột nhiên mất tích. Mọi người cho rằng anh rơi xuống hồ. Trước khi xảy ra chuyện, Hưng rất bức bối và căm phẫn khi biết Tina lăng chạ. Không lâu sau, Tina cũng bị một ai đó rất giống Hưng sát hại dã man. Tại hiện trường, một đám rêu xanh xuất hiện. Lúc này, những cơn ác mộng chập chờn quấy nhiễu Tú. Quá khứ đau khổ của cô cũng dần lật mở.

Nửa đầu phim, Dưới đáy hồ kết hợp hài hòa giữa kinh dị và tâm lý, kéo khán giả vào một không gian ma mị, bí bách bằng nhịp độ chậm rãi khi cài cắm nhiều tình tiết gây tò mò. Đó là những lời “phán” khó hiểu của Yến “đá” (Nguyên Thảo), là tin nhắn sau cuối của mẹ Trung, là mơ ước được biểu diễn trên sân khấu của “drag queen” Hùng dẫu bị đối thủ bắt nạt, là đứa bé bí ẩn bị một người đàn ông ném xuống nước… Tôi và khán giả dần khám phá những góc tối trong cuộc sống của họ. Hóa ra, họ cũng từng mất mát và chịu đựng những dày vò, ân hận khôn nguôi. Họ cũng từng là nạn nhân của bi kịch, như chiếc lò xo bị nén lâu ngày.

Bộ đôi nhà sản xuất Hoàng Quân và đạo diễn Trần Hữu Tấn có sự lên tay khi dùng nhiều khung hình và những cú máy chuyển cắt mang tính điện ảnh cao độ. Chẳng hạn như những cú lia vào bức ảnh chụp chung của Tú - Trung - Hùng được treo trên xe, nhiều tấm gương vỡ được đặt rải rác quanh hồ, hay quả cầu tuyết của Tú… Tất cả như “khẩu súng của Chekhov” - báo hiệu sự bùng nổ trong câu chuyện của các nhân vật về sau.

Về mặt thị giác, Dưới đáy hồ không thiếu nhiều phân đoạn máu me gây ám ảnh theo phong cách body-horror (kinh dị thể xác), khi mà các nhân vật bị “khai tử” bằng những cách thức đáng sợ: xé miệng, đâm vào óc…. Tạo hình ma quỷ và màn hóa trang của dàn diễn viên rất ghê rợn. Thông qua đó, phim làm bật lên sự tàn độc và tà ác của phiên bản song trùng. Phần lớn cảnh cảnh quay đều ám màu xám khói, thực sự khiến bầu không khí tác phẩm trở nên ma quái, khó lường.

Nữ chính Karen Nguyễn có màn trình diễn nổi bật khi vừa khắc họa được nét cam chịu, dịu dàng của bản chính, vừa lột tả nét tà ác của bản song trùng. Bằng những biến hóa trong từng cái nghiêng đầu, nụ cười điên loạn hay biểu cảm gương mặt, Tú dưới màn hóa thân của diễn viên 32 tuổi gây kinh hãi và cũng tạo đồng cảm.

Trong lần trở lại với điện ảnh hiếm hoi sau nhiều năm, Kay Trần và Thanh Duy “diễn như không diễn” để thể hiện Trung - Hùng. Ngoài mặt, họ luôn tươi cười rạng rỡ, nhưng thực ra trong lòng họ chất chứa những nỗi niềm không biết chia sẻ cùng ai. Không thể phủ nhận, Kay Trần và Thanh Duy đều có năng khiếu đóng phim và diễn có duyên, tự nhiên. Nguyên Thảo xuất hiện vô cùng ấn tượng trong mỗi lần lên hình, để lại cho tôi dư âm về một người phụ nữ cuồng tín nhưng có tấm lòng lương thiện. Còn Hữu Tiến gây xúc động khi thể hiện tính cách của một người bố đau khổ nhưng hết lòng thương con.

Tôi đánh giá Dưới đáy hồ có hạ màn hợp lý và đầy tính chữa lành. Cuối cùng, Tú chấp nhận những tổn thương và buông bỏ chúng. Trận chiến giữa Tú “bản chính” và bản song trùng không những đặc sắc mà cũng thể hiện nhiều ẩn dụ khá hay. Nếu chúng ta không thể tiêu trừ được tâm ma, chúng ta sẽ bị “chẻ đôi” bởi chính mình. Và rằng, để chấm dứt bất hạnh, đôi khi chúng ta phải dám trở về nơi mà nó bắt đầu.

Mặc dù vậy, Dưới đáy hồ vẫn tồn tại một số điểm yếu. Phong cách kể chuyện khá chậm có thể khiến khán giả cảm thấy bị ru ngủ, xao nhãng khỏi cốt truyện chính. Những cảnh Hùng - Tú - Trung cự nự nhau lặp đi lặp lại nhiều lần khiến tôi tự hỏi, có thật là họ rất hiểu nhau hay không và cũng gây khó chịu vì ồn ào. Cách xây dựng nhân vật hot tiktoker Tina còn khiên cưỡng khi cô có nhiều người hâm mộ ủng hộ, trong khi ngoài sắc đẹp, Tina không sở hữu tài năng gì nổi bật.