Trong dòng chảy của điện ảnh Việt đương đại, chất liệu queer từng hiện diện như một yếu tố gây cười, châm biếm hay được "trang trí" cho những cú twist bất ngờ. Thế nhưng, vài năm trở lại đây, queer không còn là cái cớ để phô trương mà dần trở thành một nguồn cảm hứng giàu chất liệu, có chiều sâu, có khả năng kiến tạo nhân vật, không gian và cả một hệ quy chiếu cảm xúc phức tạp.
Không khó để nhận ra rằng trong một thời gian dài, chất liệu queer trong điện ảnh Việt thường hiện diện qua những hình mẫu sáo mòn: nhân vật bóng gió làm màu, xuất hiện chớp nhoáng như một “gia vị giải trí”. Đó là thời kỳ mà yếu tố queer được tận dụng để gây cười, hoặc tạo hiệu ứng thị giác cho khán giả – nhưng hiếm khi được đào sâu về tâm lý hay hành trình nội tâm.
Dưới đáy hồ đánh dấu bước chuyển mới. Bộ phim không nhìn queer như một yếu tố "trang trí" hay để tạo sự khác biệt, mà xem như một phần thật sự trong thế giới nội tâm của nhân vật – chân thật, đa chiều và có lý do để tồn tại. Ở đây, hình ảnh drag queen không bị biến thành công cụ thị giác, mà là lớp mặt nạ vừa che giấu vừa hé lộ sự thật.
Vai diễn drag queen do Thanh Duy thủ vai là điểm sáng rõ ràng nhất của bộ phim. Anh không đơn thuần chỉ “diễn” một nhân vật queer mà anh sống trong từng khung hình. Từ ánh mắt đượm buồn sau lớp mi giả, cho đến sự run rẩy phía hậu trường, Thanh Duy mang đến một chân dung sống động về một con người chông chênh giữa hai thế giới: sự lộng lẫy của sân khấu và thực tại trần trụi, đầy tổn thương.
Nhân vật Kylie do Thanh Duy thủ vai không cần nhiều lời thoại để bộc lộ cảm xúc. Thay vào đó, mọi rung động nội tâm được thể hiện qua ánh mắt, cử chỉ và sự lặng im đầy ám ảnh. Chính sự tiết chế ấy giúp vai diễn không trở nên kịch tính hóa mà vẫn chạm đến những tầng sâu cảm xúc, đặc biệt là nỗi cô đơn của một drag queen sau ánh đèn sân khấu. Đó có thể là khoảnh khắc lặng lẽ tẩy trang trước gương, hay tiếng cười khàn khàn vang lên sau lớp son phấn. Tất cả đan cài thành một bản hòa âm cảm xúc tinh tế, đầy nhân tính mà không cần phô trương.
Bên cạnh đó, ánh sáng trong Dưới đáy hồ không chỉ đóng vai trò trang trí thị giác mà còn được đạo diễn sử dụng như một phương tiện kể chuyện đầy dụng ý. Những mảng sáng – tối được dàn dựng kỹ lưỡng để phản chiếu thế giới nội tâm giằng xé của nhân vật. Trong các phân cảnh biểu diễn của Kylie (Thanh Duy), sân khấu rực lên với tông neon đỏ – xanh, vừa mang màu sắc phi thực, vừa gợi cảm giác khát khao thoát khỏi thực tại bức bối. Trái lại, ở những khoảnh khắc đời thường, ánh sáng chuyển sang tông lạnh, thậm chí tối mờ, như thể nhân vật đang chìm dần vào một mặt hồ sâu hun hút của cô đơn và lạc lõng.
Dưới đáy hồ ra mắt đúng vào Tháng Tự Hào, như một lời gửi gắm nhẹ nhàng nhưng sâu sắc rằng: những chất liệu queer trong điện ảnh Việt không cần phải gồng lên để chứng minh điều gì, mà chỉ cần được kể bằng tất cả sự chân thành. Hình ảnh drag queen lần này không phải để gây chú ý, mà là để kể lại những tâm tình mà rất nhiều người thuộc cộng đồng LGBTQ+ từng trải qua, nhưng chưa có cơ hội được lắng nghe trên màn ảnh.
Trong bối cảnh ấy, bộ phim không chỉ là một cột mốc về mặt thể loại, mà còn là một biểu hiện đáng khích lệ cho sự phát triển của điện ảnh Việt: nơi mọi cá nhân, dù có là ai thì đều có quyền sống như cách họ chọn, với đầy đủ nỗi đau, vẻ đẹp và sự phức tạp của một con người.
* Bài viết của Mai Thanh Phát chia sẻ tại box Phim Việt Nam
Facebook - bình luận